Wednesday, May 12, 2010
KAWL ZINGLAWNG PUAI LE LAI LEI RAMVAIH SAKAH
Kawlram i zungkhar caan saubik hi April 13-16 “Zilawngpuai” titoih puai le Kawl kumthar April 17-21 tianghi a tu ah cun zungkhar chih a si. Hi titoih puai hi aliam cia kum 500 in an rak thokmi Kawl Buddhist baiknak hna nih an sunsak ngai ve mi a si. Hi caan poah ah Laimi cozah rian a tuanmi hna nih kamkhat lei in an rak i ngeih tuk ve mi cu Kawl zilawngpuai caan ah ram kan vai hna lai tin hawi an ni sawm. Ka hngakchiat lio ah ka pa le a hawi le hna he ramviah an rak i sawm tawnhna i zilawngpuai a phanh can poahpoah ah ram an rak vai tawn. Ramvaih duh ruangah ramsa atamnak khau lei khuauk bawi sinah ca an kuat cia hna khuami hna he ramviah nak meeting hna an tuah tawn. Tukum cu khauzei fing le tlawng, phong le hawrkhuang zawn hi zolo kan tuk lai cun meikhaan kan hothna lai ti sakah nak ding khuakhan hi biathaw bik le lung diriam ngai in cheihbik mi a si tawn. Laitlang pumpuluk kan ramchung um saram hna caah cun ṭihanung bik caan le saram an paam bik caan a si. Kumkhat hnu kumkhat saram an ci a miṭ duahmah bantuk in sakah a har chinchin i zeibantuk saṭil zuva hna poahhmanh hi kah le hloh an si. Kan ţhangcho kan ti motor le motor cycle hna dumtawk in kan hmang kho hna cang i tivarek tehna tiang ngatlaih ah dynamo hna kan hmang tikuang chung a nungmi an ci kan hloh dih. Ramviah le khaanhot ruah ah a phuphu in kan i sawm hna kan ramchung ramsa hna cu zuamchung kan hloh hna. Tukum Laitlang lei thawngchia hnalak ah Cikha peng Suangdim khua ah minung 20 mei khaan an hot nak ruangah minung 16 bak an thi ti thawng hna zeitluk ṭih nung thawngchia dah an si.
Lairam i saram hnalakah sakhi, sazuk,neng, saza,sakuh hna valah,vaking,varit,vavu hna hi hmuhtambik le ramvai kipnih kah bik an si. Hi saram hna hi April in July thla chungah fa pawi caan le an karh caan bik lio a si. A cheukhat saṭil hna cu fa an pawi caan le an kharh caan a dang. Laimi hna ram kan vaih ning phunghnih in ṭhen khawh an si. Ramviah azuam caah ram a via mi le pheisa hmuh nak ruangah tin a um. Azeibantuk i ram kan vaih zongah kan lungchung tal in ṭheih hrimhrim ve ding cu saram ṭilva hna nih an kan celh ti lo kan hloh dih ngawt hna ti tal hi ramvai mi hnanih ram nan vaih cuahmah lio zongah vun ruat ve chih uh ti sawm kan duh hna. Ramvaih sakah tihi vawlei cung ramkip nih an ngeih mi le an zuam ngai ve cio mi a si ve. Siangpahrang hna tiangnih ramviah nak le ram viah caan ti tiang in nunphung bantuk an ngei hna i an sunsak ngai. Tuahhlah tin thlohkhawh mi a si lo. Cu vebantuk in kan Lairam zongah ramvai hlahuh tiah thlohkhawh le khamhkhawh ding a si lai lo nan minung kan sinak, chiaṭha tleidan khawhnak tal in kan ruahawk le kan zulhding a si. Kawl cozah nih aphungmen cun forest laws a saui ve ko nan a ho nih nan zulh khawh ding cu ka va zum kho lo dah. “National wildlife conservation” Saram kilkhawi nak an tuah nak tete balte an um. Aphungmen “on the paper” lawng deuh kan ti lai cu. Aţhangcho caimi ram hna ahcun ramvaih caan hi a mah le tikcu tete in an um i ramvia a duh mi poah nih ramviah nak license cozah sinah lak a si. Ramsa zeibantuk phun le pazeizah dah na kah lai timi le khuazei ram chung lawngah sapel khawh a si ti mi law ṭha tein an ngai. Acheukhat saram, ram ui le ngalhriang hna hi cu duh tik caan le duh zah poah kahkhawh an si. Ṭhathnem nak a chuahpi mi saram an si lo. Lo i cinthlak mi an hrawh, ram ui hna nih saṭil an zuatmi an seh. Ramsa an zohkhenh hna ning le ramviah ning an dan tete hna Laimi ram kan viahning he cun kan ni dang ngai. Inzuat saṭil hna caah le minung hna caah pawngkam ṭhilumtuning he a buaktlak khawh nak ding in ramsa an zohkenh ning le ramviah zuam mi hna caah ramviah ningcang ti deuh in an ṭhen. Ramsa kah lo in an khamh ah cun an karh tuk lai i minung caah harnak an chuahpi sual lai ti ruangah le a hleituk in an karh nak hnga lo sakah caan tin an ownh bantuk in an ci a mih lo nak hnga an phol caan le fa an hrin caan hna hi ramviah an khamh. Cu bantuk in ngatlaih caan le vapel caan tehna hi amah le tikcu caan ning tein law an um dih. Hitluk ram thancho nakah saram an tam hi khauruahhar a si ko. Ramvai kip nih sa an kahdih cio. Lailei vialah ramsa kan duh poah in kah a si ko nan ,zei ruangahdah ramvai kipnih sa an kahkhawh ti lo? Western le Europe um Laimi chuekhat hna cu ramviah nak meital ṭhaṭha an ngei hna i anmeithal ah durbing a talchih mi an si hna tikah Lailei bantuk in mahduh poah in sakah cu siseh law ramsa nih a celh hna lai lo. Laimi ramvai hna nih an meital hna nan i ngeih khawh ve lo cu Kan ram saṭil hna caah cun Amen bak a si. Laimeital hmanh in saṭil nih an celh bak hna lo kha muh.
Tanzania ram ah cun Eco-tourism thancho nak caah vawlei cung i ramvaih zuam mi hna ramvaih khawh a si “safari tour” tin ramviah nak lei in pheisa a kawl mi hna zong an um ve. England ram ah le lentecelh phunkhat bantuk in an aur tukmi vakah nak in vakap zuam pawl an lem hna. America company hnanih le ramvai mi pawl herhhai meital, keden, riahbuk, ruksai,durbing ramviah daan cauk tehna chuah in pheisa a kawl ve ning a si.
Tuesday, May 11, 2010
VAKOK CAZUAL Vol 1. No 2
VAKOK ZUAL
Bawipa tih hi hngalhnak hramthawknak a si. Phb 1:7
Kawl ralbawi pawl an thuam an ithleng
A ra lai mi thimnak itimhtuahnak ding caah April 26 ni in kawl ralbawi cheukhat an thuam an phoit i civil thuam ah an ithleng. A tu bantuk ral thuam aa phoit mihna lakah Prime Minister Thein Sein le bochuk 17-23 tiang an si i kyaintphoint USDP Union Solidarity Development Party min bunh in hmatpungtin an tuah. Ralkap cozah nih ithimnak caah May thla 7 hlanah thimnak aa cuh ding aho party poah nih hmatpungtin nan tuah dih lai tin phunglam a ngaih ca a si. Ramkhel rian a tuan mi hna nih amah ralkap lila nih 2008 ithimnak ca phunglam asuai mi a buar an ti. Mizei poah party a tuah ah cun cozah rian a tuan lo mi a si lai tin a um nan a tubantuk in ralbawi hna nih an thuam an phoih zongah cozah rian tuan an si thiamthiam. Hi bantuk in ralbawi hna nih civil thuam an ithlen tikah mipi ca cun hnahnawhnak zeihmanh a um lo nan ralkap bawi chuekhat cu power zeihmanh ngai ti lo ding an si caah thuamphoih an duh lo. Ref : Burma Today
Burma Citizen Award
April 26 ni Los Angeles ah Kawlram mipi caah zaanghleicawi in ram chungah thazaang achuah tu, ramleng um kawl mipi nih pek mi avoi khatnak Burma Citizen Award le $ 5000 cu fitlaw minthang Kyaw Htu nih ahmuh. Laksawng pek awk thlak a si ti in thim mi 26 lakah thimfung pa
The most 100 influential people on the world
Kum 29 a si mi kawlram mi computer blogger Nay Phone Latt cu 2010 ca vawlei cung minung 100 chung lawng in Time Magazine nih thim mi huhaam ngaibik mi hna chungah aa tal. Kawlram chungin Aung San Suh Kyi zong hi thim bal a rak si.Tukum caah Asia ram chung in S/Korea 2010 Olympic skate champion Kim yuna kum 20 zong aa tal. Ram hruaitu tamada hna le muvi minthang mihna pawl deuh hi thim an si bik. Nay Phone Latt nih French in 2008 ca pek mi Reporters Sans frontier award le 2010 America nih pek mi PEN/Barbara freedom to write award zong a hmuh. Hi pa nih 2007 lio phungki sandah an piahnak kong le Bo Thawn Shwe kong cartoon asaui mi a blog ah ral ţha ngai in a ţial. Ref: Time Magazine, Irrawaddy
Kawl ralkap le tlangcung mi hriamtlai hna
Kawl ralkap nih tlangcung hriamnam tlai mihna vialte ramri cawng ralkap border frontier army ah thlen a timh i ithlen ding in ralrinnak a pek mi ni le caa cu April 29 ni in a dih cang. 1989 thawk in ralkap cozah le tlangcung mi hriamtlai bu 17 hna cu ral ituk lo in daihnak an tuah. Ralkap cozah le tlangcung hriamtlai mi hna cu ruah lo in zeitik caan poah ah ral aa do kho mi an si cang caah cu ral tihah Karean khuami 10,000 renglo Thailand ram lei ah ral an zaam. KNLA Karen National Li
Kawlram chungah bomb voi 8 apuak cang
April 14 in May 1 tiangah kawlram chungah bomb voi 8 a puak cang. Ralkap uk kum 20 chungah avoi khatnak thimnak tuah ding timh lio a si. Cun tlangcung hriamtlai hna ramri ral kap ithlen ding nawl pek a donghnak thla a si tikah hi bantuk in buai nak le bomb hmun kipah a puah nak a si. A tu tiang a ho nih dah bomb a puah ti hi ralkap nih fiangfai in a chim kho rih lo. Bomb a puak mihna lakah H2 O ti toihnak mandah i apuak mi ah minung tambik an thi. Cozah tadinca nih pa 9 an thi a tin na in Rangoon sibawi te sin theih mi cu 175 bak an thi colh. Ref : Burma Today
NewYork Time square ah bomh an hmanh
May 2 ni zaan lei nazai 6:00 P.M. hrawng ah N/Y khualipi tourist tambik vahvaih nak hmai ah $1300 in cawk mi Nissan path finder SUV chung i bomb ahmanh mipa Faisal Shaszad kum 30 Afghanistanpa cu nazi 55 aruah hnuah Canady Airport Emirate airline Dubai kal ding vanlawng cungah an tlaih kawh. Hi pahi University Bridgeport in Master adih.US citizen 2009 a hmuh hnu in a inn men tehna zong ape duh tilo i Afghanistan ah anupi le fale 2 he an kal i Taliban pawl umnak Waziristan ah bomb tuahning acawng .Apa hi ralkap bawi hlun a si. A upa Amir Canada ah a um. Obama cozah nih akong an ceih loi a si. Ref :The New York Time
Sport News
Mizapi thintor ngai in hngah mi UEFA chiampion league final cu Inter Milan le Bayern Munich an kai i a ra lai mi May 22 ah Spain ram Bernabeu certual ah an chuit lai. Kan hnuzarh chungah champion hlun Barca le Inter an chuit i puai hnih fonh 3-2 in Inter a kai. Lyon certual ah Bayern nih puai hnih fonh goal 4 in a huai.
Ref: UEFA.com
Ralkap Cozanih Radio ngaih atholh
Vawlei cung hmanh ah kan theihbal lo mi Kawl ralkap nih BBC,RFA,VOA le DVB Radio hna nih thawng an thanh mi hna khi ngai hlahuh ti in April thal thawk in tlangcung miphun cio in thlah mi (tai-yin-tar ba-tar asi-asin) in an thanh langmang.Naypyitaw khulipi in MRTV Myanmar Radio and Telivision nih thanh mi thanwg hi an mah ralbawi lila hna hmanh nih ngaih an duh lo i ramdang lei in thawng an rak thanh mi tu an ngai. MRTV nih tlangcung mihna ca thawngthanhnak a hlei in Chin Falam le Mindat holh Kayain, Wayku,Wayba le Kukant holh hna chapchih in zaanlei 5:00- 9:00 P.M. minute 30 cio langmang thawngthanh a si. Ralkap cozah nih radio le Myanmar Alin tadinca in VOA le BBC nih an kan leirawi, RFA le DVB nih an kan tukforh ti in thawng an thanhnak asau cang. Ref: KNG
Ralkap nih CNP party derhnak nawl a pek
April 7 in CNP Chin National Party nih party der-
hnak nawl hmatpungtin a sok mi May 7 ni ah Myanmar Alin tadinca in party derhnak nawl pek an si ti thawng an thanh. CNP party hna hi Chin miphun huahdih ngawt an si lengah mino cathiam an si. Chin ramchung khuakip aiawh in icuh ding an itim. Chairman Teddim in Pu Zo Zam. Vice Chairman-1Thlan-tlang in Pu Chan Hre. V.C-2.ah Falam in Pu Ral Lian Sang. General Secretary thim rih lo. Asst/GS Falam in Thian Uk Thang @Hngepi. Auditor Hakha in Pu Steven Ni kio. Chungtal Akhun-alan journak Chief Editor Salai Aung Min Hlaing le caṭial thiam Salai Shwe Linn hna an si. CPP Chin Progressive Party zong party derhnak nawl hmatpungtin a sok lio. Kawlram cungah National Election Committee ah hmatpungtin a sok mi party 28 an si cang na in atu tiangah party14 lawngnih hmatpungtin an hmuh. Ref:KNG
Mother’s Day athawknak
Hlanlio Greeks hna nih an khungzing vialte i an Nu Rhea zingnu ca siseh Rom hna zong nih an biak mi lakah aliannganbik khuazing Cebely ca siseh England ram khrifa mi hna nih Jesuh Nu Mary ca upat peknak in an rak tuah hmasa hna. USA ahcun hringtu Nu Ni an thawknak hi kum 150 deng arau. 1872 ah Julia Ward Howe nih America ah hringtu Nu Ni hi tuah awk a si ti in ruahnak a rak chuahpi hmasabik. Boston ah hringtu Nu Ni pumhnak kum saupi a tuahpi hna. 1907 ah Virginia nitlaklei Crafton khuami Anna Jarvis nih Hringtu Nu Ni hi miphunpi in tuah awk si ti in khuazakip ah chim athawk. President Woodrow Wilson nih May 8,1914 ah Hringtu Nu Ni siseh tiah hngatlaknak min athut. Cuthawk cun May zarhhnih nak cu Hringtu Nu Ni ti in vawlei cung ramkipah tuah a si. Ref:123holiday.net
TCBC kan thawng
A tu kan ni pumh cuahmah lio nak biakinn nak in a ţha deuh mi le hmu aa rem deuh mi biakinn kan pastor te le krifa up ate nih an kual lio asi Bawipa sinah thla camnak in tang ve uh sih.
Pumh caan hi zanlei nazi 3:00-5:00 P.M ah kan thawk langmang i caan hman te in kan thawk khawhnak hnga caan upat hna uh sih.
Avoi 3nak CBFA civui cu July 2-4 ah Washington DC khulipi ah CBMA hoha nak in tuah a si lai i kan TCBC YF hlaremhbu hna zong timhtuahnak maktak in hla an cawng hna.
Capo
Sunday school saya Cung Cung
Voikhat ah saya Cung cu an church school pawl a cawn piak hna ti a si. A cawnpiak mi hna cu Pathian a um maw um lo ti a si. A church school hngakchia Zai Rem cu bai a hal. Zei Rem black
Pathian a um lo a ti an ti. An church school hngakchia pa Van Lian Ceu cu a lung a si lo tuk i sayapa Zai Rem hi bia ka hal kho ve hnga maw? a vun ti. Aw hal ko a ngah ko. Zai Rem blackboard hi nah mu maw? Hmu!! Kan saya CungCung tah na hmu maw? Hmu!!A thluak tah na hmu maw? Hmu hlah. Aw kan sayapa hi thluak a ngei lo….he…he…he…
Nule mitah fale hi kan i dawhbik
Voikhat ah Langak cu afale chuncaw pek ah akal. Autaw nih khua zeidah na kal lai a ti. Langak nih ka fale chuncaw ka pe hna lai a ti. Autaw nih langak cu nafale umnak na kalpah ah ka fale kha
changrue na ka pekpiak pah kho lai ma? a ti. Langak nih na fale cu ka hmubal hna lo zeitindah ka theih hna lai a ti. Autaw nik kei kafale cu va vialte lakah adawhbik an si i na kalnak i na hmuh mi hna lakah adawhbik mi hna kha hi changreu hi
rak pete ko hna a ti. Langak cu afale sin aphan. afale nak in adawh deuh mi ahohmanh ahmuh hna lo. Autaw nih changrue a rawnh mi cu Langak nih afale tu apek hna. Hi tawnbia nih a langhtar mi cu kan Nu le mit ahcun adawh bik mi fale kan si.
Na saiherh ve lo ma?
Vakok Cazual hi TCBC nih zarhnih dan voikhat chuah mi a si. Aho poah nih capar,capo, tawn bai le phungthluk bai hna le cawnpiaknak saiherh bai na ngaih mi tete zalawng tein ṭial khawh a si.
Pehtlainak..E-mail: vakokcazualtcbc@gmail.com